ဆူးေလေစတီေတာ္ သမိုင္း.
ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕လည္ေခါင္ မွ ကပ္ေက်ာ္ ဘုရား ဆူးေလေစတီေတာ္ သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လည္ေခါင္ရွိ ဆူးေလ ဘုရားလမ္း ႏွင့္ မဟာ ဗႏၶဳလ လမ္းဆံု ( ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ အနီး ) တြင္ တည္ရွိသည္။
သမိုင္းေၾကာင္း
သီဟဒီပ မင္းႀကီးသည္ ရဟႏၲာ အရွင္သူျမတ္ တို႔၏ သာသနာ ျပဳ ရည္မွန္းခ်က္ အတိုင္း သာသနာ ေတာ္ ထြန္းကား ျပန္႔ပြားေရး အတြက္ အမတ္ သူရဲေကာင္း မ်ား အား လမ္းညႊန္ခ်က္ ေပး၍ သာသနာ ခရီးကို စီစဥ္ေပးခဲ့ သည္။ အမတ္ သူရဲေကာင္း တို႔သည္ လည္း ဘုရင္ ညႊန္ၾကားခ်က္ အတိုင္း ဗုဒၶ ျမတ္စြာ၏ ဓာတ္ေတာ္၊ ဆံေတာ္မ်ားအား ပင့္ေဆာင္၍ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ ႀကီးတည္ရာ သိဂၤုတၱရ ကုန္းေတာ္ ပတ္လည္ တြင္ ေစတီေတာ္မ်ား တည္ထား ကိုးကြယ္ ရန္ ႀကိဳးစား စြမ္းေဆာင္မႈ မ်ား ျပဳခဲ့ ၾကသည္။ သမိုင္း အေထာက္ အထား မ်ား အရ ဆူးေလေစတီ ေတာ္အား အသုတ္ အမတ္ ႀကီး တည္ထား သည္ ဟုသိရ၏။ သူရဲေကာင္း အသုတ္ အမတ္ႀကီး တည္ထား သျဖင့္ သမိုင္း အခ်ဳိ႕တြင္ “က်ဳိက္အသုတ္” ဘုရား ဟုေတြ႕ရ၏။ က်ဳိက္ - ဘုရား၊ အသုတ္ - အမတ္ႀကီး ဟု အဓိပၸါယ္ ရ၏။ အသုတ္ အမတ္ႀကီး ဘုရား ဟု ဖြင့္ဆုိ ရမည္ျဖစ္၏။ သို႔ႏွယ္ပင္ အခ်ဳိ႕ ပညာရွင္ တို႔က အသုတ္ ဟူသည္မွာ ဆံေတာ္ ဟု ဖြင့္ဆို ၾကသျဖင့္ “ဆံေတာ္ ဘုရား” ဟု ေခၚဆုိႏုိင္၏။
သမိုင္းေၾကာင္း
သီဟဒီပ မင္းႀကီးသည္ ရဟႏၲာ အရွင္သူျမတ္ တို႔၏ သာသနာ ျပဳ ရည္မွန္းခ်က္ အတိုင္း သာသနာ ေတာ္ ထြန္းကား ျပန္႔ပြားေရး အတြက္ အမတ္ သူရဲေကာင္း မ်ား အား လမ္းညႊန္ခ်က္ ေပး၍ သာသနာ ခရီးကို စီစဥ္ေပးခဲ့ သည္။ အမတ္ သူရဲေကာင္း တို႔သည္ လည္း ဘုရင္ ညႊန္ၾကားခ်က္ အတိုင္း ဗုဒၶ ျမတ္စြာ၏ ဓာတ္ေတာ္၊ ဆံေတာ္မ်ားအား ပင့္ေဆာင္၍ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ ႀကီးတည္ရာ သိဂၤုတၱရ ကုန္းေတာ္ ပတ္လည္ တြင္ ေစတီေတာ္မ်ား တည္ထား ကိုးကြယ္ ရန္ ႀကိဳးစား စြမ္းေဆာင္မႈ မ်ား ျပဳခဲ့ ၾကသည္။ သမိုင္း အေထာက္ အထား မ်ား အရ ဆူးေလေစတီ ေတာ္အား အသုတ္ အမတ္ ႀကီး တည္ထား သည္ ဟုသိရ၏။ သူရဲေကာင္း အသုတ္ အမတ္ႀကီး တည္ထား သျဖင့္ သမိုင္း အခ်ဳိ႕တြင္ “က်ဳိက္အသုတ္” ဘုရား ဟုေတြ႕ရ၏။ က်ဳိက္ - ဘုရား၊ အသုတ္ - အမတ္ႀကီး ဟု အဓိပၸါယ္ ရ၏။ အသုတ္ အမတ္ႀကီး ဘုရား ဟု ဖြင့္ဆုိ ရမည္ျဖစ္၏။ သို႔ႏွယ္ပင္ အခ်ဳိ႕ ပညာရွင္ တို႔က အသုတ္ ဟူသည္မွာ ဆံေတာ္ ဟု ဖြင့္ဆို ၾကသျဖင့္ “ဆံေတာ္ ဘုရား” ဟု ေခၚဆုိႏုိင္၏။
သို႔ႏွယ္ပင္ အခ်ဳိ႕သမုိင္းပညာရွင္တို႔က ဥကၠလာပမင္းႀကီး ေ႐ႊတိဂံုဆံေတာ္႐ွင္တည္ထားရာ သိဂၤုတၱရ ကုန္းေတာ္ အားရွာေဖြစဥ္ စုေ၀းတိုင္ပင္ရာဌာနျဖစ္သျဖင့္ “စုေ၀းေစတီ”ဘြဲ႕မည္ တြင္သည္ဟုလည္း ဆုိၾက၏။ ဤကဲ့သို႔ပင္ အခ်ဳိ႕က ဘဒၵကမၻာ၌ ပြင့္ေတာ္မူမည့္ ဘုရားရွင္တို႔အား မီလိုက္သည့္ ေလးဆူနတ္ႀကီးတို႔၏ စုေ၀းေနရာ၌တည္ထားေသာေၾကာင့္ “ေလးဆူေစတီ” ဟုေခၚတြင္ ၾကသလို ကာလေ႐ြ႕လ်ားခဲ့ၿပီး ပဋိေလာမျပန္၍ “ဆူးေလေစတီ” ဟုေခၚတြင္သည္ဆိုၾက၏။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ ဆူးေလေစတီသည္ ေ႐ႊတိဂံု ေစတီေတာ္ ႀကီး၏ ေတာင္ဘက္အေရွ႕သို႔ စဥ္းငယ္ယြန္း သည့္တာ (၉၀၀) ခန္႔အကြာ ေတာင္ကုန္းအျမင့္ တြင္တည္သည္ကမူအမွန္ပင္။
ဆူးေလေစတီေတာ္ ၏ ပရိ၀ႈဏ္ အက်ယ္ အ၀န္းမွာ (၂.၁၈၁) ဧက ရွိၿပီး အေရွ႕ႏွင့္ အေနာက္ အလ်ားေပ ( ၃၂၂) ေပ ေတာင္ေျမာက္ အလ်ားေပ (၂၉၁) ေပ၊ ရင္ျပင္မွ ငွက္ျမတ္နား စိန္ဖူးေတာ္ အထိ ဉာဏ္ေတာ္ေပ (၁၅၁) ေပ အျမင့္ရွိသည္။ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ သည္ ပန္းတင္ခံု ဖိနပ္ေတာ္ မွစ၍ ငွက္ေပ်ာဖူး အထိ ရွစ္ေျမႇာင့္ ကိုယ္ထည္ ရွိသည္။ အရပ္ ရွစ္မ်က္ႏွာ ပူေဇာ္ခံရာ အျဖစ္ ရည္မွန္းဟန္ တူသည္ဟု ဖြင့္ဆုိ ၾက၏။ ပန္းတင္ခံု၊ ဖိနပ္ခံု၊ ရွစ္ေထာင့္မွာ မဂၢင္ တရား ရွစ္ပါးအား ရည္မွန္းျခင္း ျဖစ္၏။ ၾကာ၀န္း သံုးရစ္ ပါရွိရာ ရတနာ သံုးပါးကို ၫႊန္းသည္ ဟု ဖြင့္ဆို ႏုိင္၏။ ေခါင္းေလာင္း သပိတ္ေမွာက္ မွာ အရိယာ တို႔၏ က်င့္စဥ္ ျဖဴစင္သည့္ ဘ၀ကို ရည္မွန္းျခင္း ျဖစ္၏။ ေဖာင္းရစ္ ကိုးရစ္ ပါရွိေန ျခင္း သည္ ေလာကုတၱရာ ကိုးပါး အား ရည္မွန္းျခင္း ျဖစ္၏။ ၾကာေမွာက္ ၾကာလွန္၊ ငွက္ေပ်ာဖူးေတာ္၊ ငွက္ျမတ္ နားေတာ္ တို႔မွ ဗုဒၶဓမၼ စက္ေတာ္ သန္႔စင္မြန္ျမတ္ျခင္း ဟု ေလာကုတၱရာ တရားအလံုးစံု အား ေလာကီ အျမင္ႏွင့္ စပ္ဟပ္ ေပါင္းစပ္ၿပီး ေရွးေခတ္ ဗိသုကာ ပညာရွင္မ်ား တင္စား ခဲ့သည္ ဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္၏။
သိဖြယ္မွတ္ဖြယ္မ်ား
ဆူးေလေစတီေတာ္ သည္ အေလာင္း မင္းတရားႀကီး ရာမည တိုင္းအား သိမ္းပိုက္ စဥ္ ဒဂံုၿမိဳ႕သို႔ ၀င္ေရာက္ နားေတာ္ မူသည့္ အခါ ဒဂံုၿမိဳ႕ သည္ ယာေတာေျမ အျဖစ္ေရာက္ေနၿပီ ဆိုရမည္။ အေလာင္း မင္းတရားႀကီး သည္ ၁၇၅၅ - ခုႏွစ္၌ ေ႐ႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ အား ဖူးျမင္ၿပီး ရန္ အေပါင္း ကုန္ေသာ နိမိတ္ အျဖစ္ ဒဂံုၿမိဳ႕အား ““ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕””ဟု ဘြဲ႕မည္ တပ္ၿပီး ၿမိဳ႕သစ္ တည္ ခဲ့၏။ အေလာင္း မင္းတရား တည္သည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သည္ အက်ယ္ အ၀န္းအား ျဖင့္ (၁၁၁၉) တာခန္႔ က်ယ္၀န္း ၏။ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕အား သစ္တပ္ၿမိဳ႕ အျဖစ္ က်ဳံး၊ ေျမာင္၊ တံခါး၊ ျပအိုး စေသာ ၿမိဳ႕ အဂၤါႏွင့္ တည္ ခဲ့သည္။ နယ္နိမိတ္ အက်ယ္အ၀န္း မွာ ေျမာက္ ဘက္ တြင္ ဆူးေလ ဘုရား ေတာင္ဘက္ တြင္ ရန္ကုန္ ျမစ္၊ အေရွ႕ဘက္ ၌ ကုန္သည္ လမ္း ၀န္းက်င္၊ (ဂ်ဴဒါအီစကယ္လမ္း) အေနာက္ ဘက္တြင္ လမ္း (၃၀) သို႔မဟုတ္ စစ္ကဲ ေမာင္ေထာ္ေလး လမ္း ၀န္းက်င္ ျဖစ္၏။
ထုိစဥ္က ဆူးေလ ေစတီေတာ္ သည္ သစ္တပ္ ၿမိဳ႕႐ုိး အျပင္တြင္ ရွိၿပီး ေရပတ္လည္ ၀ိုင္းရံလွ်က္ ရွိသည္။ ကုန္းျမင့္ေပၚမွ ေစတီ တစ္ဆူ အျဖစ္ရွိေန၏။ အေလာင္း ဘုရား ၿမိဳ႕တည္စက လူဦးေရ တစ္ေသာင္းခန္႔ သာ ရွိေသာ္လည္း ပင္လယ္ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕ ျဖစ္ ခဲ့သည္ အေလွ်ာက္ လူဦးေရ တိုးတက္ လာသည့္ အေလွ်ာက္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ႀကီးထြား လာၿပီး အခ်က္အျခာ ေဒသ ျဖစ္လာခဲ့၏။ ထုိအခါ ဆူးေလ ေစတီသည္ ၿမိဳ႕သစ္ နယ္နိမိတ္ အတြင္း သို႔ ေရာက္ ခဲ့၏ ဆူးေလ ေစတီ၏ ၀န္းက်င္ တြင္ ႐ံြ႕ဗြက္၊ ေရအိုင္ ႏွင့္ေတာခ်ဳံ မ်ား ထူထပ္စြာ ေပါက္ေရာက္ ေန၏။ ဒီေရ အတက္ အက် ျဖစ္ေပၚ၍ ေစတီေတာ္ ၀န္းက်င္ ကို ဒီေရလႊမ္းမိုး မႈ ရွိခဲ့သည္။ ေစတီ အနီး ၀န္းက်င္ရွိ ဗြက္ေတာမ်ား အလယ္ ၌ပင္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း မ်ား တည္ရွိ ခဲ့သည္ဟု ဆုိ၏။ သစ္ပင္မ်ား အုပ္အုပ္ဆိုင္းဆိုင္း ရွိသျဖင့္ ေရျပင္က်ယ္ ႏွင့္ ၾကည္ႏူးဖြယ္ ေအးခ်မ္း ေနသည္ဟု ဆုိ၏။
ဆူးေလေစတီ ၏ အေနာက္ဘက္ ေစာင္းတန္း သည္ ယခုတည္ ရွိသည့္ ဆက္သြယ္ေရး႐ုံး အထိ ရွိသည္ဟု ဆို၏။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ (၁၂၁၄) ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ပထမ စစ္ပြဲၿပီးခ်ိန္ အထိ ဗႏၶဳလ ပန္းၿခံ၏ ေတာင္ဘက္ ကၽြန္း ေနရာမ်ား သည္ ေရလယ္ ကၽြန္း ျဖစ္ေန သည္။ ဆူးေလ ဘုရားသို႔ ကူးရန္ ေက်ာက္တံတား တစ္ခု တည္ေဆာက္ ထားသည္ဟု အဆို ရွိ၏။ ေရလယ္ ေက်ာင္းမ်ား ယခင္ က ဆူးေလ လမ္း ကို ေလွ်ာတန္းလမ္းဟု ေခၚခဲ့ ၿပီးေနာင္ တြင္ ဆူးေလ ဘုရားလမ္း ဟု တြင္ခဲ့၏။ ေက်ာက္ တံတား လမ္း ဟု ေခၚလည္းရွိ၏။ ထုိစဥ္က ဆူးေလေစတီေတာ္၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ မနီးမေ၀းတြင္ က်ဳိက္မဲ သံကေရာ(ေခၚ) က်ဳိက္ျမတ္သံခ်ဳိ ေစတီႏွင့္ ရဟႏၲာ သိမ္ေတာ္ႀကီး လည္းရွိသျဖင့္ ဘုရားဖူးမ်ား စည္ကား ေနသည္ ဟု ဆို၏။
အဂၤလိပ္ျမန္မာ ဒုတိယစစ္ပြဲ အၿပီး၌ အဂၤလိပ္ တို႔သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အား အစိုးရ ႐ုံးစိုက္ရာ ဟု သတ္မွတ္ ခဲ့၏။ ထုိ႔အတူ ေကာ္မရွင္နာ မင္းႀကီး ဆာအာသာဖယ္ရာက ၿမိဳ႕သစ္ တည္ရန္ အမိန္႔ႏွင့္ အတူ ေတာင္ကုန္း ၿဖိဳျခင္း၊ အနိမ့္ပိုင္း ေျမဖို႔ျခင္း၊ လမ္းေဖာက္ ျခင္းမ်ား ျပဳခဲ့ သလို ေစတီ ပုထိုးမ်ား၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းမ်ား အား ၿဖိဳဖ်က္ ခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕ကြက္ႏွင့္ မလြတ္ ဟု အေၾကာင္း ျပ ကာ ဆူးေလ ၀န္းက်င္ရွိ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္း (၅၀) အား သရက္ ဥယ်ာဥ္ တည္ရွိရာ သို႔ ဖယ္ရွား ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့၏။ အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕တို႔သည္ က်ဳိက္ျမတ္ သံခ်ဳိ ေစတီ အား ၿဖိဳဖ်က္ ခဲ့ၿပီးေနာက္ တဆင့္ လွမ္းတက္ခါ ဆူးေလ ေစတီႀကီးအား ၿဖိဳဖ်က္ရန္ ႀကိဳးပန္း ၾက၏။ အာဏာပိုင္ တို႔အား ဆူးေလ ေစတီသည္ လမ္းဆံုလမ္းခြ တြင္ ရွိသည့္ ေစတီျဖစ္ သျဖင့္ ၿဖိဳဖ်က္ သင့္သည္ ဟု တင္ျပၾက၏။
သို႔ေသာ္ အဂၤလန္တြင္ ရွိသည့္ ၀ိတုိရိယ ဘုရင္မႀကီးက `ဆူးေလေစတီ သည္ ထူပါ ေစတီျဖစ္သျဖင့္ မတူးၿဖိဳ၊ မဖ်က္ဆီးရ ဆူးေလ ေစတီအား ေကြ႕ပတ္သြား ရမည္´ဟု အမိန္႔ ျပန္ၾကားခဲ့၏။ ယင္းသို႔ ျပန္ၾကား ေသာ္လည္း အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တို႔သည္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ ကို အသံုးျပဳ၍ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ ၀တ္ၱကေျမ ျဖစ္သည့္ ကုန္းေတာ္ ေအာက္ေျခမ်ား အား တူး ၿဖိဳဖဲ့ခ် ၾက၏။ ေျမညႇိၿပီး ၀တၱကေျမ ကို ၿမိဳ႕သစ္ အတြင္း ထည့္ခဲ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆူးေလ ေစတီသည္ မွန္ကူကြက္ သ႑ာန္ ကုန္းေတာ္ငယ္ ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္၏။ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ ၏ ေျခေတာ္ ရင္း ပတ္လည္ တြင္ ရွိသည့္ ဂႏၶကုဋိတိုက္ တန္ေဆာင္း ႏွင့္ ေစာင္းတန္း စသည့္ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ား ပ်က္စီး ခဲ့ရ၏။ နယ္ခ်ဲ႕ အာဏာပိုင္ မ်ား ၏ ေစ်းၿပိဳင္ စနစ္ျဖင့္ ေရာင္းခ်မႈ ေၾကာင့္ ဗႏၶဳလ ပန္းၿခံ (ယခင္ဖိုက္စကြဲယားပန္းၿခံ) ဗလီႀကီး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ စသည့္ အေဆာက္အဦး မ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ့ရ ျခင္းျဖစ္သည္။
ဆူးေလဘိုးဘိုးႀကီး သမိုင္း
ဤဘဒၵ ကမၻာတြင္ ပြင့္ခဲ့သည့္ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္ ေလးဆူ အား မွီလိုက္သည့္ သက္ေတာ္ရွည္ ““ေလးဆူနတ္ႀကီး”” ဟု သမုိင္းစဥ္ မ်ား တြင္ ေတြ႕ရသည္။ ေလး ဆူ နတ္ႀကီး သည္ ေ႐ႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ အား တည္ထား ကိုးကြယ္ ရန္ ေနရာျဖစ္ သည့္ သိဂၤုတၱရ ကုန္းေျမ အား ညႊန္ျပ ေပးခဲ့ သည့္ ဘိုးဘိုးႀကီးမ်ား အနက္ တစ္ပါး ျဖစ္၏။ ယခင္ က ေလးဆူ နတ္ႀကီး ဟုလူသိ မ်ား ခဲ့ၿပီး ထိုေနရာ တစ္၀ိုက္ တြင္ ေနထိုင္ သူမ်ား ၏ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္မႈကို ခံခဲ့ ရသည္။ ယုံၾကည္မႈ လြန္ကဲ သည့္ ျမန္မာ လူမ်ဳိးမ်ား သည္ ယုံၾကည္မႈ ႏွင့္ အတူ အားကိုး အားထား ျပဳခဲ့ သည္ လည္း ရွိသည္။ လုပ္ငန္းေဆာင္ တာ လုပ္ကိုင္ရာ တြင္ျဖစ္ေစ၊ အခက္အခဲ ႀကံဳခဲ့သည့္အခါ တြင္ ျဖစ္ေစ၊ ေလးဆူနတ္ႀကီး အား ပသ ပူေဇာ္ အဓိ႒ာန္ ျပဳျခင္း မ်ား ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကသည္ ႏွင့္ အညီ ေအာင္ျမင္မႈ မ်ား စြာ ရခဲ့ သည့္ သာဓကမ်ား ရွိခဲ့သည္ ဟု ဆို၏။
ထို႔ေၾကာင့္ လူအမ်ား သည္ ဤေလးဆူ နတ္ႀကီး အား ထိုေနရာ တြင္ နတ္နန္း ျပဳလုပ္၍ ပူေဇာ္ ခဲ့သည့္ အစဥ္အလာ ရွိခဲ့သည္။ ေရွးသူေဟာင္း တို႔ စကား လည္း ရွိ၏။ အခ်ဳိ႕၏ စကား အရ ေလးဆူ နတ္ႀကီး သည္ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕လယ္ အား ပိုင္သူဟု ဆို၏။ အဓိ႒ာန္ ႏွင့္ လုပ္ငန္းလုပ္၍ ေအာင္ျမင္လွ်င္ တတ္ႏိုင္လွ်င္ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ၀တ္လဲေတာ္ ပုဆိုး၊ အက်ႌပု၀ါမွ အစ ေငြအသျပာ တတ္ႏိုင္သ၍ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ေလးဆူ နတ္ႀကီးသည္ နတ္သက္ရွည္သူ ျဖစ္ၿပီး ေကာင္းမႈ ေကာင္းက်ဳိးျပဳ သူဟုလည္း ဆို၏။ လူအမ်ား သည္ ေလးဆူနတ္ႀကီး သည္ လူအမ်ား၏ အပူေဇာ္ခံ ဘ၀ သို႔ ေရာက္ခဲ့ၿပီး ေလးဆူ နတ္ႀကီး ေနထိုင္ သည့္ နယ္တြင္ ေစတီဘုရား တည္ထား ကိုးကြယ္သည့္ အခါ ထိုေစတီ ဘုရား၌ ေလးဆူနတ္ႀကီး အား သီးျခား နန္းျပဳလုပ္ ၍ ပူေဇာ္ၾက၏။
“ေလးဆူနတ္ႀကီး” အား ဆူးေလ ေစတီေတာ္ အတြင္း ၌ သီးျခား နန္းတည္ ကိုးကြယ္၍ ကာလရွည္ၾကာ ကိုးကြယ္မႈ ၾကာလာသည့္ အခါ လူအမ်ား ၏ စိတ္ထဲ၌ ေလးဆူနတ္ႀကီး အား ဆူးေလ ေစတီေတာ္ အား အစြဲျပဳ၍ ““ဆူးေလ ဘိုးဘိုး ႀကီး”” ဟု ေခၚတြင္ လာခဲ့ ၾကသည္။ စင္စစ္ ေလးဆူနတ္ ႀကီး သည္ ေလးဆူနတ္ ဟု ေခၚခဲ့ေသာ္ လည္း သာမန္ နတ္မ်ဳိး နတ္ႏြယ္ မဟုတ္၊ ဘဒၵ ကမၻာတြင္ ပြင့္ေတာ္ မူ သည့္ ဘုရားရွင္ မ်ား အား မွီလိုက္ ေသာ နတ္ျဖစ္သည္။
ေရွးသူေဟာင္း အခ်ဳိ႕ က သူေတာ္စင္ နတ္ ဟု ေခၚ၏။ မေကာင္း သူပယ္၊ ေကာင္းသူ ကယ္၏။ သာသနာအတြက္ ဘ၀နာတရား ကိုးစားသူ ဟုဆို၏။ ေကာင္းမႈ ေကာင္းက်ဳိး ျပဳသူမ်ား၊ ဘာသာ သာသနာ အက်ဳိးျပဳ သူမ်ား အား ေဆာင္မ မည္ဟု ဆို၏။ ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ၏ နန္းထိမ္း တစ္ဦးက ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး အား ““သက္ေတာ္ရွည္ သူေတာ္စင္ နတ္မင္းႀကီး တစ္ပါးပဲ၊ ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ ကုိ ပိုင္စိုး ထိမ္းသမ္း ထားသူ လည္း ျဖစ္တယ္။ ၿမိဳ႕လည္ တစ္၀ိုက္မွာ လုပ္ငန္း လုပ္သူေတြ၊ အားကိုး အားထားျပဳ တုိင္တည္ အလုပ္လုပ္ ရင္း အမ်ားႀကီး ေအာင္ျမင္ ထေျမာက္ ႏိုင္တယ္”” ဟုဆို၏။ ထို႔အတူ နန္းထိမ္း ေဟာင္း ႀကီး က ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ဟာ ဘာသာ သာသနာ အတြက္ ေစာင့္ထိန္းသူ ျဖစ္လို႔ ဘာသာ သာသနာ အက်ဳိးျပဳသူ ေတြ ကို ပိုၿပီး ေစာင္မၾကည့္ ႐ႈတယ္။ ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ကို တိုင္တည္ အလုပ္ လုပ္သူဟာ ကံငါးပါး လုံၿခံဳရမယ္ ဟု ဆို၏။
ျမန္မာနိုင္ငံမွဘုရားမ်ား သမိုင္း အက်ဥ္း
ဆူးေလေစတီေတာ္ ၏ ပရိ၀ႈဏ္ အက်ယ္ အ၀န္းမွာ (၂.၁၈၁) ဧက ရွိၿပီး အေရွ႕ႏွင့္ အေနာက္ အလ်ားေပ ( ၃၂၂) ေပ ေတာင္ေျမာက္ အလ်ားေပ (၂၉၁) ေပ၊ ရင္ျပင္မွ ငွက္ျမတ္နား စိန္ဖူးေတာ္ အထိ ဉာဏ္ေတာ္ေပ (၁၅၁) ေပ အျမင့္ရွိသည္။ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ သည္ ပန္းတင္ခံု ဖိနပ္ေတာ္ မွစ၍ ငွက္ေပ်ာဖူး အထိ ရွစ္ေျမႇာင့္ ကိုယ္ထည္ ရွိသည္။ အရပ္ ရွစ္မ်က္ႏွာ ပူေဇာ္ခံရာ အျဖစ္ ရည္မွန္းဟန္ တူသည္ဟု ဖြင့္ဆုိ ၾက၏။ ပန္းတင္ခံု၊ ဖိနပ္ခံု၊ ရွစ္ေထာင့္မွာ မဂၢင္ တရား ရွစ္ပါးအား ရည္မွန္းျခင္း ျဖစ္၏။ ၾကာ၀န္း သံုးရစ္ ပါရွိရာ ရတနာ သံုးပါးကို ၫႊန္းသည္ ဟု ဖြင့္ဆို ႏုိင္၏။ ေခါင္းေလာင္း သပိတ္ေမွာက္ မွာ အရိယာ တို႔၏ က်င့္စဥ္ ျဖဴစင္သည့္ ဘ၀ကို ရည္မွန္းျခင္း ျဖစ္၏။ ေဖာင္းရစ္ ကိုးရစ္ ပါရွိေန ျခင္း သည္ ေလာကုတၱရာ ကိုးပါး အား ရည္မွန္းျခင္း ျဖစ္၏။ ၾကာေမွာက္ ၾကာလွန္၊ ငွက္ေပ်ာဖူးေတာ္၊ ငွက္ျမတ္ နားေတာ္ တို႔မွ ဗုဒၶဓမၼ စက္ေတာ္ သန္႔စင္မြန္ျမတ္ျခင္း ဟု ေလာကုတၱရာ တရားအလံုးစံု အား ေလာကီ အျမင္ႏွင့္ စပ္ဟပ္ ေပါင္းစပ္ၿပီး ေရွးေခတ္ ဗိသုကာ ပညာရွင္မ်ား တင္စား ခဲ့သည္ ဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္၏။
သိဖြယ္မွတ္ဖြယ္မ်ား
ဆူးေလေစတီေတာ္ သည္ အေလာင္း မင္းတရားႀကီး ရာမည တိုင္းအား သိမ္းပိုက္ စဥ္ ဒဂံုၿမိဳ႕သို႔ ၀င္ေရာက္ နားေတာ္ မူသည့္ အခါ ဒဂံုၿမိဳ႕ သည္ ယာေတာေျမ အျဖစ္ေရာက္ေနၿပီ ဆိုရမည္။ အေလာင္း မင္းတရားႀကီး သည္ ၁၇၅၅ - ခုႏွစ္၌ ေ႐ႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ အား ဖူးျမင္ၿပီး ရန္ အေပါင္း ကုန္ေသာ နိမိတ္ အျဖစ္ ဒဂံုၿမိဳ႕အား ““ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕””ဟု ဘြဲ႕မည္ တပ္ၿပီး ၿမိဳ႕သစ္ တည္ ခဲ့၏။ အေလာင္း မင္းတရား တည္သည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သည္ အက်ယ္ အ၀န္းအား ျဖင့္ (၁၁၁၉) တာခန္႔ က်ယ္၀န္း ၏။ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕အား သစ္တပ္ၿမိဳ႕ အျဖစ္ က်ဳံး၊ ေျမာင္၊ တံခါး၊ ျပအိုး စေသာ ၿမိဳ႕ အဂၤါႏွင့္ တည္ ခဲ့သည္။ နယ္နိမိတ္ အက်ယ္အ၀န္း မွာ ေျမာက္ ဘက္ တြင္ ဆူးေလ ဘုရား ေတာင္ဘက္ တြင္ ရန္ကုန္ ျမစ္၊ အေရွ႕ဘက္ ၌ ကုန္သည္ လမ္း ၀န္းက်င္၊ (ဂ်ဴဒါအီစကယ္လမ္း) အေနာက္ ဘက္တြင္ လမ္း (၃၀) သို႔မဟုတ္ စစ္ကဲ ေမာင္ေထာ္ေလး လမ္း ၀န္းက်င္ ျဖစ္၏။
ထုိစဥ္က ဆူးေလ ေစတီေတာ္ သည္ သစ္တပ္ ၿမိဳ႕႐ုိး အျပင္တြင္ ရွိၿပီး ေရပတ္လည္ ၀ိုင္းရံလွ်က္ ရွိသည္။ ကုန္းျမင့္ေပၚမွ ေစတီ တစ္ဆူ အျဖစ္ရွိေန၏။ အေလာင္း ဘုရား ၿမိဳ႕တည္စက လူဦးေရ တစ္ေသာင္းခန္႔ သာ ရွိေသာ္လည္း ပင္လယ္ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕ ျဖစ္ ခဲ့သည္ အေလွ်ာက္ လူဦးေရ တိုးတက္ လာသည့္ အေလွ်ာက္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ႀကီးထြား လာၿပီး အခ်က္အျခာ ေဒသ ျဖစ္လာခဲ့၏။ ထုိအခါ ဆူးေလ ေစတီသည္ ၿမိဳ႕သစ္ နယ္နိမိတ္ အတြင္း သို႔ ေရာက္ ခဲ့၏ ဆူးေလ ေစတီ၏ ၀န္းက်င္ တြင္ ႐ံြ႕ဗြက္၊ ေရအိုင္ ႏွင့္ေတာခ်ဳံ မ်ား ထူထပ္စြာ ေပါက္ေရာက္ ေန၏။ ဒီေရ အတက္ အက် ျဖစ္ေပၚ၍ ေစတီေတာ္ ၀န္းက်င္ ကို ဒီေရလႊမ္းမိုး မႈ ရွိခဲ့သည္။ ေစတီ အနီး ၀န္းက်င္ရွိ ဗြက္ေတာမ်ား အလယ္ ၌ပင္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း မ်ား တည္ရွိ ခဲ့သည္ဟု ဆုိ၏။ သစ္ပင္မ်ား အုပ္အုပ္ဆိုင္းဆိုင္း ရွိသျဖင့္ ေရျပင္က်ယ္ ႏွင့္ ၾကည္ႏူးဖြယ္ ေအးခ်မ္း ေနသည္ဟု ဆုိ၏။
ဆူးေလေစတီ ၏ အေနာက္ဘက္ ေစာင္းတန္း သည္ ယခုတည္ ရွိသည့္ ဆက္သြယ္ေရး႐ုံး အထိ ရွိသည္ဟု ဆို၏။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ (၁၂၁၄) ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္ ျမန္မာ ပထမ စစ္ပြဲၿပီးခ်ိန္ အထိ ဗႏၶဳလ ပန္းၿခံ၏ ေတာင္ဘက္ ကၽြန္း ေနရာမ်ား သည္ ေရလယ္ ကၽြန္း ျဖစ္ေန သည္။ ဆူးေလ ဘုရားသို႔ ကူးရန္ ေက်ာက္တံတား တစ္ခု တည္ေဆာက္ ထားသည္ဟု အဆို ရွိ၏။ ေရလယ္ ေက်ာင္းမ်ား ယခင္ က ဆူးေလ လမ္း ကို ေလွ်ာတန္းလမ္းဟု ေခၚခဲ့ ၿပီးေနာင္ တြင္ ဆူးေလ ဘုရားလမ္း ဟု တြင္ခဲ့၏။ ေက်ာက္ တံတား လမ္း ဟု ေခၚလည္းရွိ၏။ ထုိစဥ္က ဆူးေလေစတီေတာ္၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ မနီးမေ၀းတြင္ က်ဳိက္မဲ သံကေရာ(ေခၚ) က်ဳိက္ျမတ္သံခ်ဳိ ေစတီႏွင့္ ရဟႏၲာ သိမ္ေတာ္ႀကီး လည္းရွိသျဖင့္ ဘုရားဖူးမ်ား စည္ကား ေနသည္ ဟု ဆို၏။
အဂၤလိပ္ျမန္မာ ဒုတိယစစ္ပြဲ အၿပီး၌ အဂၤလိပ္ တို႔သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အား အစိုးရ ႐ုံးစိုက္ရာ ဟု သတ္မွတ္ ခဲ့၏။ ထုိ႔အတူ ေကာ္မရွင္နာ မင္းႀကီး ဆာအာသာဖယ္ရာက ၿမိဳ႕သစ္ တည္ရန္ အမိန္႔ႏွင့္ အတူ ေတာင္ကုန္း ၿဖိဳျခင္း၊ အနိမ့္ပိုင္း ေျမဖို႔ျခင္း၊ လမ္းေဖာက္ ျခင္းမ်ား ျပဳခဲ့ သလို ေစတီ ပုထိုးမ်ား၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းမ်ား အား ၿဖိဳဖ်က္ ခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕ကြက္ႏွင့္ မလြတ္ ဟု အေၾကာင္း ျပ ကာ ဆူးေလ ၀န္းက်င္ရွိ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္း (၅၀) အား သရက္ ဥယ်ာဥ္ တည္ရွိရာ သို႔ ဖယ္ရွား ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့၏။ အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕တို႔သည္ က်ဳိက္ျမတ္ သံခ်ဳိ ေစတီ အား ၿဖိဳဖ်က္ ခဲ့ၿပီးေနာက္ တဆင့္ လွမ္းတက္ခါ ဆူးေလ ေစတီႀကီးအား ၿဖိဳဖ်က္ရန္ ႀကိဳးပန္း ၾက၏။ အာဏာပိုင္ တို႔အား ဆူးေလ ေစတီသည္ လမ္းဆံုလမ္းခြ တြင္ ရွိသည့္ ေစတီျဖစ္ သျဖင့္ ၿဖိဳဖ်က္ သင့္သည္ ဟု တင္ျပၾက၏။
သို႔ေသာ္ အဂၤလန္တြင္ ရွိသည့္ ၀ိတုိရိယ ဘုရင္မႀကီးက `ဆူးေလေစတီ သည္ ထူပါ ေစတီျဖစ္သျဖင့္ မတူးၿဖိဳ၊ မဖ်က္ဆီးရ ဆူးေလ ေစတီအား ေကြ႕ပတ္သြား ရမည္´ဟု အမိန္႔ ျပန္ၾကားခဲ့၏။ ယင္းသို႔ ျပန္ၾကား ေသာ္လည္း အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တို႔သည္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ ကို အသံုးျပဳ၍ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ ၀တ္ၱကေျမ ျဖစ္သည့္ ကုန္းေတာ္ ေအာက္ေျခမ်ား အား တူး ၿဖိဳဖဲ့ခ် ၾက၏။ ေျမညႇိၿပီး ၀တၱကေျမ ကို ၿမိဳ႕သစ္ အတြင္း ထည့္ခဲ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆူးေလ ေစတီသည္ မွန္ကူကြက္ သ႑ာန္ ကုန္းေတာ္ငယ္ ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္၏။ ဆူးေလ ေစတီေတာ္ ၏ ေျခေတာ္ ရင္း ပတ္လည္ တြင္ ရွိသည့္ ဂႏၶကုဋိတိုက္ တန္ေဆာင္း ႏွင့္ ေစာင္းတန္း စသည့္ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ား ပ်က္စီး ခဲ့ရ၏။ နယ္ခ်ဲ႕ အာဏာပိုင္ မ်ား ၏ ေစ်းၿပိဳင္ စနစ္ျဖင့္ ေရာင္းခ်မႈ ေၾကာင့္ ဗႏၶဳလ ပန္းၿခံ (ယခင္ဖိုက္စကြဲယားပန္းၿခံ) ဗလီႀကီး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ စသည့္ အေဆာက္အဦး မ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ့ရ ျခင္းျဖစ္သည္။
ဆူးေလဘိုးဘိုးႀကီး သမိုင္း
ဤဘဒၵ ကမၻာတြင္ ပြင့္ခဲ့သည့္ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္ ေလးဆူ အား မွီလိုက္သည့္ သက္ေတာ္ရွည္ ““ေလးဆူနတ္ႀကီး”” ဟု သမုိင္းစဥ္ မ်ား တြင္ ေတြ႕ရသည္။ ေလး ဆူ နတ္ႀကီး သည္ ေ႐ႊတိဂုံ ေစတီေတာ္ အား တည္ထား ကိုးကြယ္ ရန္ ေနရာျဖစ္ သည့္ သိဂၤုတၱရ ကုန္းေျမ အား ညႊန္ျပ ေပးခဲ့ သည့္ ဘိုးဘိုးႀကီးမ်ား အနက္ တစ္ပါး ျဖစ္၏။ ယခင္ က ေလးဆူ နတ္ႀကီး ဟုလူသိ မ်ား ခဲ့ၿပီး ထိုေနရာ တစ္၀ိုက္ တြင္ ေနထိုင္ သူမ်ား ၏ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္မႈကို ခံခဲ့ ရသည္။ ယုံၾကည္မႈ လြန္ကဲ သည့္ ျမန္မာ လူမ်ဳိးမ်ား သည္ ယုံၾကည္မႈ ႏွင့္ အတူ အားကိုး အားထား ျပဳခဲ့ သည္ လည္း ရွိသည္။ လုပ္ငန္းေဆာင္ တာ လုပ္ကိုင္ရာ တြင္ျဖစ္ေစ၊ အခက္အခဲ ႀကံဳခဲ့သည့္အခါ တြင္ ျဖစ္ေစ၊ ေလးဆူနတ္ႀကီး အား ပသ ပူေဇာ္ အဓိ႒ာန္ ျပဳျခင္း မ်ား ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကသည္ ႏွင့္ အညီ ေအာင္ျမင္မႈ မ်ား စြာ ရခဲ့ သည့္ သာဓကမ်ား ရွိခဲ့သည္ ဟု ဆို၏။
ထို႔ေၾကာင့္ လူအမ်ား သည္ ဤေလးဆူ နတ္ႀကီး အား ထိုေနရာ တြင္ နတ္နန္း ျပဳလုပ္၍ ပူေဇာ္ ခဲ့သည့္ အစဥ္အလာ ရွိခဲ့သည္။ ေရွးသူေဟာင္း တို႔ စကား လည္း ရွိ၏။ အခ်ဳိ႕၏ စကား အရ ေလးဆူ နတ္ႀကီး သည္ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕လယ္ အား ပိုင္သူဟု ဆို၏။ အဓိ႒ာန္ ႏွင့္ လုပ္ငန္းလုပ္၍ ေအာင္ျမင္လွ်င္ တတ္ႏိုင္လွ်င္ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ၀တ္လဲေတာ္ ပုဆိုး၊ အက်ႌပု၀ါမွ အစ ေငြအသျပာ တတ္ႏိုင္သ၍ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ေလးဆူ နတ္ႀကီးသည္ နတ္သက္ရွည္သူ ျဖစ္ၿပီး ေကာင္းမႈ ေကာင္းက်ဳိးျပဳ သူဟုလည္း ဆို၏။ လူအမ်ား သည္ ေလးဆူနတ္ႀကီး သည္ လူအမ်ား၏ အပူေဇာ္ခံ ဘ၀ သို႔ ေရာက္ခဲ့ၿပီး ေလးဆူ နတ္ႀကီး ေနထိုင္ သည့္ နယ္တြင္ ေစတီဘုရား တည္ထား ကိုးကြယ္သည့္ အခါ ထိုေစတီ ဘုရား၌ ေလးဆူနတ္ႀကီး အား သီးျခား နန္းျပဳလုပ္ ၍ ပူေဇာ္ၾက၏။
“ေလးဆူနတ္ႀကီး” အား ဆူးေလ ေစတီေတာ္ အတြင္း ၌ သီးျခား နန္းတည္ ကိုးကြယ္၍ ကာလရွည္ၾကာ ကိုးကြယ္မႈ ၾကာလာသည့္ အခါ လူအမ်ား ၏ စိတ္ထဲ၌ ေလးဆူနတ္ႀကီး အား ဆူးေလ ေစတီေတာ္ အား အစြဲျပဳ၍ ““ဆူးေလ ဘိုးဘိုး ႀကီး”” ဟု ေခၚတြင္ လာခဲ့ ၾကသည္။ စင္စစ္ ေလးဆူနတ္ ႀကီး သည္ ေလးဆူနတ္ ဟု ေခၚခဲ့ေသာ္ လည္း သာမန္ နတ္မ်ဳိး နတ္ႏြယ္ မဟုတ္၊ ဘဒၵ ကမၻာတြင္ ပြင့္ေတာ္ မူ သည့္ ဘုရားရွင္ မ်ား အား မွီလိုက္ ေသာ နတ္ျဖစ္သည္။
ေရွးသူေဟာင္း အခ်ဳိ႕ က သူေတာ္စင္ နတ္ ဟု ေခၚ၏။ မေကာင္း သူပယ္၊ ေကာင္းသူ ကယ္၏။ သာသနာအတြက္ ဘ၀နာတရား ကိုးစားသူ ဟုဆို၏။ ေကာင္းမႈ ေကာင္းက်ဳိး ျပဳသူမ်ား၊ ဘာသာ သာသနာ အက်ဳိးျပဳ သူမ်ား အား ေဆာင္မ မည္ဟု ဆို၏။ ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ၏ နန္းထိမ္း တစ္ဦးက ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး အား ““သက္ေတာ္ရွည္ သူေတာ္စင္ နတ္မင္းႀကီး တစ္ပါးပဲ၊ ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ ကုိ ပိုင္စိုး ထိမ္းသမ္း ထားသူ လည္း ျဖစ္တယ္။ ၿမိဳ႕လည္ တစ္၀ိုက္မွာ လုပ္ငန္း လုပ္သူေတြ၊ အားကိုး အားထားျပဳ တုိင္တည္ အလုပ္လုပ္ ရင္း အမ်ားႀကီး ေအာင္ျမင္ ထေျမာက္ ႏိုင္တယ္”” ဟုဆို၏။ ထို႔အတူ နန္းထိမ္း ေဟာင္း ႀကီး က ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ဟာ ဘာသာ သာသနာ အတြက္ ေစာင့္ထိန္းသူ ျဖစ္လို႔ ဘာသာ သာသနာ အက်ဳိးျပဳသူ ေတြ ကို ပိုၿပီး ေစာင္မၾကည့္ ႐ႈတယ္။ ဆူးေလ ဘိုးဘိုးႀကီး ကို တိုင္တည္ အလုပ္ လုပ္သူဟာ ကံငါးပါး လုံၿခံဳရမယ္ ဟု ဆို၏။
ျမန္မာနိုင္ငံမွဘုရားမ်ား သမိုင္း အက်ဥ္း
9 hours ago
No comments:
Post a Comment